การเข้าถึงการประกันสังคมของแรงงานชาวฟิลิปปินส์ที่ไปทำงานต่างประเทศ!!

ฟิลิปปินส์เป็นประเทศที่มีระบบประกันสังคมยางนานที่สุดประเทศหนึ่งในอาเซียน โดยเริ่มบังคับใช้กฎหมายประกันสังคมฉบับแรก เมื่อ พ.ศ. 2497 หรือว่า 60 ปีมาแล้ว และเป็นแบบอย่างที่ประเทศไทยได้เรียนรู้และนำมาปรับใช้กับระบบประกันสังคมไทย ความก้าวหน้าของประเทศฟิลิปปินส์อีกประการหนึ่งคือ ความคุ้มครองที่ฟิลิปปินส์จัดให้กับแรงงานชาวฟิลิปปส์ที่ไปทำงานต่างประเทศ

ฟิลิปปินส์มีประชากร 98 ล้านคน ในขณะที่แรงงานชาวฟิลิปปส์ที่เดินทางไปทำงานต่างประเทศ มีจำนวนทั้งสิ้น 10.24 ล้านคน ในจำนวนนี้ทำงานภาคพื้นดิน 9.87 ล้านคน (96.4%) ทำงานทางทะเล 367,166 คน (36%) ประเทศที่ชาวฟิลิปปินส์ไปทำงานมี 218 ประเทศ ส่วนใหญ่อยู่ในทวีปอเมริกา (เป็นการถาวร) และตะวันออกกลาง (เป็นการชั่วคราว) ชวฟิลิปปินส์ที่มีถิ่นพำนักถาวรในต่างประเทศมีจำนวน 4.87 ล้านคน และมีถิ่นพำนักชั่วคราว โดยเป็นแรงงานที่มีสัญญาจ้าง จำนวน 3.84 ล้านคน และทำงานแบบไม่ปกติ (อาจเป็นแรงงานผิดกฎหมาย) 1.16 ล้านคน ปัจจัยที่ทำให้ชาวฟิลิปปินส์ต้องเดินทางไปทำงานต่างประเทศสืบเนื่องจากสภาพความยากจนอันเป็นผลมาจากภัยธรรมชาติรุนแรง จากสถิติขององค์ Weather Underground ครั้งหนึ่งของพายะที่ถูกจัดว่ารุนแรงที่สุดในโลกที่ซัดขึ้นฝั่งในศตวรรษที่ 20 และ 21 เกิดขึ้นที่ฟิลิปปินส์


          ในส่วนของชาวฟิลิปปินส์ ที่อพยพไปอยู่ต่างประเทศถาวรได้รับความคุ้มครองด้วยการจัดทำความตกลงทวิภาคีการประกันสังคม (Social Security Agreement - SSA) ตั้งแต่ทศวรรษที่ 1980 ผ่านกระทรวงการต่างประเทศ โดยมีจุดมุ่งหมายที่จะส่งออกประโยชน์ทดแทนข้ามประเทศ (export of benefits) และรวมระยะเวลาประกันระหว่างที่พำนักในฟิลิปปินส์กับระหว่างที่พำนักอยู่ต่างประเทศ (totalization) โดยมีข้อตกลงที่มีอยู่ 9 ข้อตกลงที่คุ้มครองชาวฟิลิปปินส์ 875,310 คน ข้อตกลงที่ลงนามแล้ว 5 ข้อ ตกลงคุ้มครองชาวฟิลิปปินส์ 59,720 คน และข้อตกลงที่กำลังจะลงนาม 5 ข้อตกลงจะคุ้มครองชาวฟิลิปปินส์อีก 194,403 คน รวม 10 ข้อตกลงคุ้มครอง 1,109,433 คน หรือ 23% ของผู้พำนักอาศัยถาวรทั้งหมด

          สำหรับแรงงานชาวฟิลิปปินส์ที่พำนักอาศัยในต่างประเทศชั่วคราวได้มีการส่งเสริมให้คุ้มครองประกันสังคมโดยสมัครใจ ผ่านสำนักงานประกันสังคมฟิลิปปินส์ (SSS) ที่ตั้งอยู่ต่างประเทศ ซึ่งเริ่มจัดตั้งขึ้นตั้งแต่ ค.ศ. 1995 เป้าหมายคือแรงงานชาวฟิลิปปินส์ที่พำนักอาศัยในต่างประเทศชั่วคราว วัตถุประสงค์เพื่อให้คงสถานภาพการเป็นสมาชิกระหว่างทำงานอยู่ต่างประเทศ ขณะนี้มีสำนักงานประกันสังคมฟิลิปปินส์ที่ตั้งอยู่ในต่างประเทศทั้งหมด 20 สำนักงาน ในทวีปเอเชียและแปซิฟิก 7 สำนักงานได้แก่ บรูไน ฮ่องกง มาเลเซีย มาเก๊า ไทเป สิงคโปร์ และโตเกียว ในตะวันออกกลางมี 9 สำนักงาน ในประเทศซาอุดิอาระเบีย กาตาร์ ดูไบ คูเวต โอมาน บาห์เรน และอาหรับเอมิเรตส์ (IAE) ขณะที่ในยุโรปมีเพียง 3 สำนักงานได้แก่ ลอนดอน มิลาน และโรม ในอเมริกาเหนือมีแห่งเดียวที่เมืองโตรอนโต ประเทศแคนาดา

          ข้อตกลงด้านประกันสังคมฟิลิปปนส์กับประเทศต่างๆ ที่สอดคล้องกับอนุสัญญา ILO ฉบับที่ 157 ว่าด้วยการรักษาสิทธิด้านความมั่นคงทางสังคม

ข้อตกลงที่มีอยู่ (ปีที่มีผลใช้บังคับ)
1. สาธารณรัฐออสเตรีย (1982)
2. สหราชอาณาจักรและไอร์แลนด์เหนือ (1989)
3. ราชอาณาจักรสเปน (1983)
4. สาธารณรัฐฝรั่งเศส (1994)
5. แคนาดา (1997)
6. ควิเบก (1997)
7. สมาพันธรัฐสวิส (2004)
8. ราชอาณาจักรเบลเยี่ยม (2005)
9. เนเธอร์แลนด์ (ข้อตกลงเฉพาะด้านการบริหาร ค.ศ. 2001)

ข้อตกลงที่ลงนามแล้ว แต่ยังไม่ใช้บังคับ
1. ราชอาณาจักรเดนมาร์กและสาธารณรัฐโปรตุเกส (รอการมีผลใช้บังคับ)
2. สหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี และราชรัฐลักเซมเบิร์ก (รอการรับรอง)
3. สาธารณรัฐเกาหลี (รอการต่อรองอีกครั้ง)

ข้อตกลงที่กำลังจะลงนาม (ภายใน ค.ศ. 2015)
1. ประเทศญี่ปุ่นและราชอาณาจักรสวีเดน

กระบวนการในการจัดทำข้อตกลงความร่วมมือด้านประกันสังคม (SSAs) ประกอบด้วย
1. การประชุมเพื่อสำรวจความเป็นไปได้ ประกอบด้วยการนำเสนอโครงการการแลกเปลี่ยนข้อมูล และการกำหนดระยะเวลาในการต่อรอง
2. การต่อรองแบบเป็นทางการ
1. ระยะเริ่มแรก  :  เป็นการอภิปรายและทำความเข้าใจเกี่ยวกับข้อตกลงและการจัดการด้านการบริหาร
2. ระยะสิ้นสุด  :  การดำเนินงานขั้นตอนสุดท้ายและจัดทำบทบัญญัติในข้อตกลง
3. การลงนามและรับรองข้อตกลง ประกอบด้วยการประชุมกับหน่วยประสานงานการจัดทำเงื่อนไขทางกฎหมายและแจ้งประเทศที่ทำความตกลง
4. มีผลบังคับใช้และดำเนินการตามข้อตกลง

แม้ว่าการจัดทำความตกลงด้านประกันสังคมกับต่างประเทศจะเป็นเรื่องใหม่สำหรับสำนักงานประกันสังคม เพระนับตั้งแต่มีการลงนามความตกลงกับสถาบันประกันสังคมแห่งชาติเนฌะอร์แลนด์ (SVB) เพื่อตรวจสอบสิทธิชาวเนเธอร์แลนด์ที่มาพำนักอาศัยในประเทศไทย เมื่อวันที่ 11 พฤศจิกายน 2545 แล้วสำนักงานประกันสังคมยังไม่ได้ทำความตกลงกับประเทศใดเลย แต่ขณะนี้ได้มีการทาบทามจากลักเซมเบิร์กและอินเดีย ซึ่งอาจเป็นไปได้ในอนาคตที่สำนักงานประกันสังคมจะทำข้อตกลงกับประกันสังคมกับต่างประเทศเช่นเดียวกับประเทศฟิลิปปินส์

-------------------------------------------------------------

โทรศัพท์ 0-7566-1843